Het is vaak aanpoten en knetterhard werken. Maar zo regelmatig moet je toch weer even stilstaan bij de schoonheid om je heen. Kijk nou, die schapen op De Paltz (landgoed van Utrechts Landschap, naast Park Vliegbasis Soesterberg).

Of hier, op de Plantage Willem III, met onze vrijwilliger (en binnenkort stagiair, als ze aan de Herdersopleiding begint) Dore.

Na drie superdroge jaren, is het dit jaar een verademing, zo heerlijk sappig groen als alles is. De schapen kunnen er regelmatig niet tegenop vreten, zo hard groeit alles. Vorige jaren groeide op een gegeven moment ’s zomers totaal niets meer, zodat we moesten uitwijken naar andere gebieden. Dit jaar is het andersom. In overleg met de beheerders bekijken we welke gebieden écht goed begraasd moeten worden, en welke we maar een keer overslaan.

Overigens hebben we dit jaar ook uit moeten wijken naar een ander gebied, maar dat kwam dan weer door het koude voorjaar, waardoor de grasgroei pas laat op gang kwam. Het Utrechts Landschap stelde de Palmerswaard beschikbaar (waar we afgelopen jaren door de droogte ook al een paar keer naar zijn uitgeweken). Op Instagram liet boswachter Maarten den Hartigh weten dat dat inmiddels prima effect heeft: de zuring is teruggedrongen, wat ruimte gaf voor allerlei bijzonderder planten, zoals de wilde bertram. Kijk, daar worden wij nou ook blij van!

De Palmerswaard ligt vanuit ons gezien net achter Rhenen, vlakbij restaurant Moeke. Vanuit Renkum (waar de schapen daarvoor stonden) is da teen schitterende wandeling. Over Oranje Nassau’s Oord, via de Wageningse Berg, de Grebbedijk, dan de Grebbeberg aan de ene kant op en aan de andere kant weer af, en dan langs de rivier, over de parkeerplaats bij Moeke lopen we het gebied in.

Onderweg laten schapen zien dat ze prima lopend kunnen plassen, met mooi ritmisch zigzageffect. In de verte zie je de Grebbeberg al liggen.

Hierboven klimmen de schapen de Grebbeberg op. En hieronder komen ze er weer af. Dat kost wel enige moeite, want zo’n donkere trap vinden ze spannend. Maar struikelen doen ze niet. Met 4 poten sta je natuurlijk sowieso al een stuk steviger dan op 2. Als er bij een schaap 1 pootje wegglijdt, blijven er nog genoeg over. Bovendien is het van oorsprong een bergdier.

Vlakbij de Vliegbasis Soesterberg ligt Lizard Lane, een strook open landschap onder een hoogspanningsleiding, in beheer bij Vitens. We hadden al eens geïnformeerd of ze daar geen schapenbegrazing wilden, want ze willen het omvormen tot ‘een hoogwaardige heidecorridor’. En zoals iedereen weet: heide is ontstaan door begrazing met schapen, dus de beste manier om heide te beheren is – je raadt het al – met schapen. Maar het zag ernaar uit dat ze een andere kudde op het oog hadden, dus we hadden het al uit ons hoofd gezet.

Maar vorige maand belden ze ineens. De beheerder vond het toch eigenlijk idioot om een kudde van elders per vrachtwagen te laten komen, terwijl er in de directe omgeving een kudde rondloopt (wij dus). Dus of we niet toch deze zomer en dit najaar willen komen begrazen. Natuurlijk! Even puzzelen met het begrazingsschema, en dan lopen de schapen half juli een week lang op Lizard Lane, en van de herfst nog een keer!

Met Pasen hadden we al kuikentjes uit de broedmachine. Dat zijn inmiddels al aardige hennetjes en haantjes… sommige zuiver Wyandottes, en een paar half Wyandotte, half Barnevelder kriel (met bruin erin).

Maar nu bleek onlangs dat een van de twee hennetjes (de Wyandotte) broeds was! Ze had een mooi hoog plekje gevonden op een stapel strobalen bij het raam.

En nu heeft ze 4 eitjes uitgebroed, waar 3 gezonde kuikentjes uit zijn gekomen. Zo leuk, dat kleine spul!

Vader Wyandottehaan en tante bruine kriel kwamen er ’s avonds gezellig bij zitten.

Maar voor de veiligheid (vossen, roofvogels, honden) hebben we ze toch maar even in een rennetje gedaan tot de kuikens groot genoeg zijn.

Voorheen haalden we de vlierbloesem voor onze jaarlijkse voorraad vlierbloesemsiroop (die het overigens nooit lang uithoudt, met 4 liefhebbers in huis) altijd uit de uiterwaarden. Maar nu staat er zo’n mooie vlier op ons erf, en ook nog eens naast de kuilbalen, zodat je er prima bij kunt als je daar op gaat staan. Dus dit jaar hebben we siroop van eigen erf!

Dat was zo goed bevallen vorig jaar, dus kwam Johannes Kloosterman 12 juni weer onze 2 kuddes scheren. Dit keer kwam hij alleen met Tom (vorig jaar waren ze met drie), het waren ook wat minder schapen, maar toch nog 470 ofzo. Dat moest wel in een dag kunnen, vond Johannes. Maar dan wou hij wel om 6 uur beginnen; dat was dus om 4.15 opstaan, proviand inpakken, zorgen dat iedereen op was, 5u op boerderij, scheerders met koffie uit de tent lokken (ze sliepen in de tent in de boomgaard), 5.35 richting kudde en inderdaad, klokslag 6u waren we er!

En jawel, om half 7 waren ze klaar, 12,5 uur later. Het liep eigenlijk helemaal prima. Geen stortbuien zoals vorig jaar, de temperatuur was aangenaam, de zon zat deels achter de wolken. ’s Ochtends schoren we bij Henny in de buurt van de Slaperdijk in Veenendaal, altijd fijn met goede stoelen en lekkere koeken voor de koffiepauze. De middag was op Vliegbasis Soesterberg. Het hele gezin ging mee, aangevuld met Ilse en Eva. Johannes had een mooie nieuwe constructie op zijn aanhanger, waardoor het nog net weer wat makkelijker was.

Aangezien we door het beperkte aantal vachtviltworkshops nog een enorme berg vachten hebben liggen, konden we selectief zijn, en alleen de allermooiste vachten bewaren voor het vachtvilten. De rest is in grote wolbalen met de scheerder mee!

Hier een hoop foto’s en een filmpje, waarin maar weer eens bewezen is dat ze binnen 1,5 minuut een schaap scheren. Onze Tijmen scheert ook wel eens schapen (onze rammen en andere dieren op stal bijvoorbeeld), maar voor een beginner is binnen de 5 minuten echt al knap. Tom en Johannes gaven hem nog even een lesje scheren als een pro. Dat blijkt een soort dans, met draaien, voetenwerk en een belangrijke rol voor de andere hand (die moet zorgen dat het vel op spanning blijft).

Gisteren kregen we van een verdrietige Jeroen een droevig bericht: hond Peggy is overleden. Ook al woonde ze al een paar jaar niet meer bij ons, we zijn er zelf ook verdrietig van.

Na wat probeerhonden, was Peggy in 2011 de eerste echte werkhond die we kochten. Een flinke investering, maar ze was het meer dan waard!

Peggy was goed getraind toen we haar kregen en bovendien een lieve hond. De kinderen waren ook meteen dikke vrienden met haar. Later kochten we Kate erbij. Bij het verplaatsen van de kudde was er een vaste taakverdeling: Kate als goede stophond voorop, en Peggy achter om de kudde bij elkaar en in beweging te houden. Jarenlang waren Peggy en Kate onze honden, aan anderen legden we het altijd zo uit: Peggy-potlood (een wit potloodstreepje op haar kop) en Kate-breed (een brede witte vlek op haar kop). Tot we met twee kuddes gingen werken en er Finnick bij kochten, later pup Flo, Bryn en vorig jaar pup Gwen.

Toen Jeroen bij ons kwam werken nam hij Peggy altijd mee, en op een gegeven moment bleef ze ook bij hem overnachten. Toen ze met pensioen mocht twee jaar geleden, was het dan ook fijn dat ze bij Jeroen mocht blijven wonen, samen met Jeroens jonge hond Struin. Bij het wandelen, vertelde Jeroen, liep Struin de laatste tijd altijd ver voorop, en sukkelde Peggy rustig achter hem aan. Nog wel levendig en vrolijk kwispelend, maar als rustige oude dame. Ze was dan ook al bijna 13, wat behoorlijk oud is voor een border collie die jarenlang hard gewerkt heeft. Ze had af en toe wat gewrichtsproblemen, maar niks ernstigs, ze was redelijk goed gezond voor een bejaarde hond.

Op 30 maart leek ze niet lekker, Jeroen was van plan de volgende dag met haar naar de dierenarts te gaan. Maar in de avond is ze rustig op haar vaste plekje overleden. Hij heeft haar begraven bij zijn moeder in de tuin.

Wat foto’s uit de oude doos:

De geiten en de pony’s zijn weg, maar we hebben nog altijd kippetjes. Sinds kort een mooi koppeltje van een Wyandottehaan en twee -hennetjes, waarbij het enige overgebleven Barnevelderkrielhennetje zich inmiddels bij heeft aangesloten. Ze scharrelen over het erf en zijn nog niet gegrepen door een buizerd, vos of loslopende hond. Echt zo gezellig! En het is altijd weer afwachten waar we de eieren tegenkomen. Tussen een paar strobalen ofzo.

Onlangs heeft Tijmen een partijtje eitjes in ons mini-broedmachientje gestopt. Die komen precies met Pasen uit! Als diergeneeskundestudent vindt hij de ontwikkeling van die eitjes razend interessant. Met zijn mobielzaklampje op de felste stand, kan hij bovendien ín het ei kijken. Fascinerend! Zie deze filmpjes van dag 9 en dag 12. De eitjes leven!

Nu zitten we op dag 17 en is het ei zo vol dat je alleen nog een luchtkamer kunt zien. De eieren die niet gegroeid zijn, heeft hij er al uit gehaald. En afgelopen zondag heeft hij een mooi hok voor de kuikentjes getimmerd, en een warmteplaat aangeschaft. We zijn er klaar voor! Voor meer nieuws over de kuikentjes: volg ons op Facebook of Instagram: #grebbeveld.

Al een tijdje zijn we met een groep duurzame producenten in en rond Wageningen actief in het platform Wageningen Eet Duurzaam, ondersteund door de gemeente. Maar nu we steeds meer activiteiten ontplooien, werd het tijd om op eigen benen te gaan staan. Dus hebben we een vereniging opgericht:

We zijn nog bezig met de site, een webshop, een bankrekening en dat soort zaken, maar we hebben al een logo. Ook zullen de drie gezamenlijke marktkramen op het Salverdaplein elke zaterdag, nu nog onder de noemer Wageningen Eet Duurzaam, vanaf nu als StreekWaar opereren.

Echt leuk, die StreekWaar-kramen, vol groenten, eieren, geitenkaasjes, bier, jam, onze potten, diepvriesvlees en droge worstjes, honing, oesterzwammen, kimchi, fruit, kiemen, brood en kombucha. En er komen vast nog meer producenten bij. Allemaal uit de directe omgeving van Wageningen! Elke maand draaien we weer beter, en we hebben al een mooie schare vaste klanten opgebouwd. Kom een keertje kijken, zou ik zeggen! Ons vlees is te koop in het vriezertje en in de bekende potten, en vanaf deze zaterdag ook als droge worstjes!

Maar daarnaast gaan we als vereniging ook andere dingen organiseren: een webshop, arrangementen, excursies en proeverijen, een Oogstfeest, en we bedenken vast nog meer. We houden jullie op de hoogte!

De afgelopen jaren hebben we een aantal dijken in Arnhem-Zuid begraasd (vooral onze oud-herder Jeroen). Maar zeker toen Jeroen ermee stopte, hadden we er niet zo veel zin meer in. Net wat te ver weg, allemaal onhandige kleine stukjes, regelmatig vandalisme en dan dat netten zetten op die steile dijk. Toen het afgelopen jaar werd aanbesteed voor 2021 en de jaren erna, zijn we er dus mee gestopt.

En nu staan de schapen tóch weer op de dijk. Maar dan de Grebbedijk! Om de hoek dus, en fijne grote rechte stukken, Jaren geleden begraasden we ook ook delen van de Grebbedijk, tussen Rhenen en de Wageningse haven, voor het waterschap. Maar toen het waterschap het beheer uitbesteedde aan een loonwerker, hield dat op. Maar nu belde die loonwerker of we dit voorjaar niet de dijk wilden begrazen. Nét op een moment dat we omhoog zaten met de schapen. ’s Winters staan ze op boerenweilanden, maar zo tegen maart willen de boeren mest rijden, en moeten we eraf. Maar op de hei is nog niets te halen voor de schapen, dus maart, april is altijd een lastige tijd. En dan komt dit ineens langs! Om de hoek! Het mag ook wel eens meezitten…

Dus nu staan in maart en april de schapen (de kudde zonder lammeren) op de Grebbedijk. We werken langzaam van de Grebbeberg, helemaal richting de Wageningse Berg, dus tot aan de Veerweg. Als je er wel eens wandelt of fietst, heb je ze misschien al wel zien staan!

De bewoners langs de dijk hebben gemengde gevoelens, want zij mochten een paar jaar geleden hun schapen niet meer op de dijk laten lopen. Alle rasters zijn toen weggehaald. En nu lopen wij er… Het lastige is dat schapen die permanent ergens staan na verloop van tijd paadjes gaan lopen, en dan krijg je een zwakke plek in de grasmat, en dus in de dijk. Maar zoals wij het nu begrazen, met elke 1 of 2 dagen de netten verplaatsen en de schapen in een nieuw vak, bestaat er geen gevaar van paadjes lopen. Daarvoor lopen ze er simpelweg te kort.

Wel is die voorjaarsbegrazing heel goed voor de biodiversiteit! Doordat de schapen het wintergras kort grazen, krijgen kruiden volop de kans en krijg je een mooie bloemrijke dijk. We grazen alleen in het voorjaar, later in het seizoen wordt de dijk nog eens gemaaid.

Dat netten zetten op die steile dijk blijft trouwens een minpuntje. Maar daar staan genoeg plusjes tegenover!