Ik had afgelopen weekend weer een vacht gevilt, en die ligt dan een paar dagen thuis op de bank, of op de houten vloer, om uitgekamd te worden. En we verbaasden ons er weer over hoe veel het op een schapenvel lijkt. Zo eentje die je op de markt of bij IKEA koopt zeg maar.
Usp1: heel milieuvriendelijk
Het leuke van een viltvacht is eigenlijk (het eerste ‘unique selling point’ dus, ofwel usp1) dat er bij het vachtvilten totaal geen akelige chemicaliën aan te pas komen. Heet water en zeep, dat is het. En wrijving natuurlijk, door het eindeloos rollen. Terwijl het looien van een schapenhuid een behoorlijk smerig klusje is. Moderne looierijen doen dat natuurlijk allemaal heel verantwoord, met terugwinnen en hergebruik van de looivloeistoffen enzo, maar het blijft een heftig chemisch proces om die vleesresten weg te krijgen en het leer houdbaar en zacht en soepel te maken.
Usp2: vegetarische vacht
En bij vachtvilten hoeft dat dus allemaal niet! Je scheert de wol een beetje netjes van het schaap (usp2: het is dus een vegetarische vacht, van een dier dat nog rondloopt), legt er een laag wolvlies overheen, en vilten maar! Gek genoeg vilt de onderkant van de haren vast, maar de bovenkant dus niet. Dat schijnt te komen omdat de bovenkant gladder is, minder schubben heeft om in elkaar te haken. Maar als je heel lang zou doorvilten, vilt ook dit uiteindelijk wel vast.
Hier een voor-en-nafoto. Eerst de vacht zoals die van het schaap is afgekomen (deze was heel netjes geschoren, en bleef mooi bij elkaar, maar was wel behoorlijk smerig zoals je ziet). Daaronder de vacht zoals die na het vilten is geworden.
Door de flits lijkt hij wel heel wit, in werkelijkheid is hij mooi gelig. Hij is helemaal fluffy geborsteld (om zo ook een groot deel van de takjes en zaadjes er uit te krijgen), maar wordt in gebruik vanzelf weer wat plukkeriger. Grappig is ook de groene vlek, dat is nog van het dekken.
Usp3: decorabel
En dan is er nog usp3: je kunt op de viltkant nog iets leuks vilten. Zoals de vele cursisten van de vachtviltworkshops inmiddels hebben laten zien, zoals hieronder de (extended) familie Van Boxtel, die erg van bloemetjes houdt.
Usp4: wasbaar
En vergeet niet usp4: het hele zwikkie kan gewoon in de wasmachine. Lekkende luiers? Spuugbaby’s? Een bloedneus terwijl je op je vacht zat? Of ruikt hij gewoon een beetje muf? Hupsakee, in de was ermee. Dat hoef je met de meeste schapenvellen niet te proberen.
Usp5: snel klaar
Eeh, even denken, was ik nou nog een usp vergeten? O ja! Een vacht vilten is met een beetje doorrollen binnen een halve dag gebeurd (bij de workshop doen we rustig aan en nemen we driekwart dag). Terwijl je met looien weken bezig bent, omdat het eerst een paar dagen in dit en dan weer een week in dat moet weken, en dan opgespannen, gedroogd, afgekrabd en opgeruwd, en dan alsnog ook nog uitgekamd, enzovoorts.
Je gaat je bijna afvragen waarom er nog vachten gelooid worden. Ja, nou ik het zeg, waarom worden er eigenlijk nog vachten gelooid? Ik weet het werkelijk niet! Het enige voordeel dat ik nog van een gelooide schapenhuid kan bedenken, is dat het handiger is bij een natte ondergrond. Ik denk dat het vocht er minder doorheen trekt. Maar dat weet ik niet eens zeker, ik zou het eens moeten proberen. Overigens zijn er maar weinig mensen die een schapenvel buiten op de grond gebruiken, dus voor de meeste toepassingen maakt het niet uit, lijkt me. En ik ga nog eens proberen een vacht te behandelen met lanoline wolspoeling (wat ze voor wollen luieroverbroekjes gebruiken), daar moet het nog waterafstotender van worden.
Nou, OK, nog één nadeel: het vachtvilten is (voor zover ik heb kunnen ontdekken) een vrij recente techniek. Geen lange historie zoals looien, wat al in de oertijd gebeurde, bijvoorbeeld met urine of eikenschors. Vilten op zich bestaat natuurlijk al duizenden jaren, maar het vilten van een complete vacht, dat gebeurt gewoon nog niet zo lang. Grappig genoeg ziet het resultaat er wel heel authentiek en ambachtelijk uit.